COVID 19, İKLİM ve ÇEVRE
Aralık ayında Çin’in Hubey eyaletine bağlı Vuhan şehrinde başlayan COVID-19; bir anda bütün dünyaya yayıldı ve engellenemeyen bir süreci başlattı. İnsandan insana kolay ve hızlıca yayılmasını, sağlık üzerindeki etkisini, kıtadan kıtaya çok geniş bir alanda yaşanmasını göz önüne alan Dünya Sağlık Örgütü (WHO) PANDEMİ ilan etti.
Sınır kontrolleri, vatandaşların diğer ülkelerden getirilmeleri, toplu taşımayı kısıtlama, uçuş ve seyahat yasakları, ilk orta dereceli okullarda ve üniversitelerde eğitime ara verilmesi, spor müsabakalarının durdurulması, kamu ve özel sektörde uzaktan çalışma sistemine geçilmesi (bazı sektörler ve çalışma alanları hariç), kuaför, kahvehane, berber, lokantalar, barlar, sinemalar, tiyatrolar, cafeler vb. iş yerlerinin kapatılması, karantina uygulamaları, sokağa çıkma yasağı ve pek çok diğer önlem bütün ülkelerde alındı. Dünyanın büyük bir bölümü sosyal izolasyonu uygulamaya başladı…
COVID-19 ile mücadele ederken, testler yapılmaya, tedaviler bulmaya, ihtiyaçlar karşılanmaya çalışırken, bu mücadele ciddi bir ekonomik sıkıntıyı ve ortaya çıkması olası bazı sorunları gündeme getirdi…Şu anda sonuçları tam olarak belli olmamakla birlikte; pandeminin ekonomik, siyasi, sosyal pek çok alanda insan davranışlarını, iş yapış biçimlerini, üretim süreçlerini, kısacası yaşamın her alanını etkilediğini ve etkileyeceğini öngörmemek mümkün değil.
Olumlu ve olumsuz yanları, nedenleri, sonuçları, çözümleri araştırılan Corona virüsün neden olduğu COVID 19 ile çevre ve iklim ilişkisi de bu süreçte diğer pek çok konu gibi oldukça fazla gündeme geldi ve farklı açılardan tartışıldı, tartışılıyor…
Bunlardan birincisi; iklim değişikliği ve patojenlerin yayılması arasındaki ilişki, virüsün yayılmasına iklim değişikliğinin neden olup olmadığı ve ikincisi virüsten etkilenen ülkelerde karbon emisyon oranının azalması.
Sürecin ve sonrasının iklim krizi üzerinde olumlu ya da olumsuz nasıl bir sonuç ortaya koyacağı henüz net değil. Ortaya çıkan ekonomik krizi aşmak için işletmeler daha çok çalışmaya yönlenirse ve hükmetler iklim krizini aşmak için aldıkları tedbirleri esnetirlerse sonuç olumsuz olacaktır. Ayrıca, salgın nedeni ile artan tıbbi atıklarda doğru yönetilemezse iklim ve çevre için çok ciddi bir tehdit oluşturacak.
İstanbul Boğazı’nın daha mavi ve temiz kalması, doğa hayvanlarının şehirlerde görülmesi, Venedik’te kanalların temiz akmaya başlaması, Çin’in Wuhan şehrinde hava kirliliğinin ortadan kalkması, tüketim alışkanlıklarının değişmesi vb. aslında pek çok olumlu gelişme kamuoyunun dikkatini çekmeye devam eder, hükümetler ve insanoğlu bir ders çıkarırsa; iklim krizi ile mücadele için çok daha net adımlar atılarak olumlu bir sonuca neden olabilir.
COVID 19 ile birlikte; iş ve yaşam alışkanlıklarının değişmesi küresel emisyonların azalmasına neden oldu. Ancak, bu azalma küresel ısınmayı 1.5 derecede tutmak için öngörülen senelik %7.6’lık düşüşü henüz yakalayamadı.
Aynı şekilde, evde geçen hayat doğada yapılan etkinlikleri de engelledi ve bunun sonucu olarak çevre kirliliği azaldı, doğa kısa sürede kendini yenileme fırsatı yakaladı. Peki, bu yeterli mi?
Atmosferik karbondioksitin nasıl oluştuğuna ve seviyeleri kontrol edenin özellikle yıllık emisyonlar olmadığı, bugünkü mevcut seviyeyi sanayi öncesi dönemden beri atmosferdeki toplam karbondioksit birikiminin olduğunu ve belli bir yılda emisyonlardaki düşüşün küresel karbondioksit seviyeleri üzerinde bir etkisi olmasının pek olası olmadığını belirten Dünya Meteoroloji Örgütü Atmosferik Çevre Araştırmaları Birimi yüksek karbondioksit oranına ve sera gazının dolaşımının devam ettiğine dikkat çekiyor.
İklim değişikliğinin virüsün ortaya çıkmasına neden olup olmadığı ya da şu anda meydana gelen olumlu çevresel değişimler daha uzun süre farklı uzmanlar tarafından araştırılacak ve tartışılacak.
Kısa sürede ortaya çıkan olumlu gelişmeler umut verici olsa bile yaşadığımız pandemi, iklim krizi ile ortaya çıkabilecek pek çok sağlık ve çevre sorununun habercisi sayılabilir. Bir başka deyişle; insanlığın yazdığı bir filmin fragmanını seyrediyor olabiliriz.
COVID 19 sürecinin bir kez daha ortaya koyduğu gibi tartışılamayacak ve radikal çözümler üretilmesi gereken en önemli şey ise ekosistemler ile insan sağlığı, çevre ve iklim sağlığı arasındaki paralel ilişki çok önemi. Ve fragmanını seyrettiğimiz filmin sonu tamamen insana bağlı…
http://www.iaosb.org.tr/edergi/2020/mayis/